Gedoe in het team: het belang van veiligheid!

Stel je eens voor dat je in een team werkt en je hebt heel goed contact met een aantal maatjes binnen het team. Het klikt en jullie bespreken inhoudelijke zaken en de samenwerking verloopt prima. Totdat het contact met één van de collega’s ineens een stuk koeler verloopt. En je merkt dat de anderen daarin mee gaan. Je snapt er niets van en je blijft contact zoeken op de gebruikelijke wijze. Totdat die collega de telefoon niet meer opneemt, er radiostilte heerst en je volledig negeert tijdens overleggen.

Groepsdynamiek

Ieder mens wil bij de groep horen. Dat is een soort oerkracht die in ons DNA zit en veroorzaakt wordt door het overleven van onze soort. Een groep en ook een team in een organisatie geeft zin aan ons leven en onze tijdsbesteding. Maar een groep wordt ook bepaald door grenzen. Je hoort erbij en anderen buiten de groep horen er niet bij. Zo hoort in een team of op een afdeling iedereen bij de groep van die afdeling. En dat is belangrijk omdat iedereen erbij wil horen. Om bij een groep te horen, moet je aan de geschreven of ongeschreven regels van de groep voldoen. Je moet je aanpassen aan de groep, want verzet zorgt voor uitsluiting.

Zo gebeurt het dat iemand in een groep anders acteert dan buiten een groep. Ik heb regelmatig met enige verbazing mensen in een groep luid en duidelijk een andere boodschap horen verkondigen dan wanneer deze personen een dag later naar me toekwamen en me één op één aanspraken dat dit toch geen goed idee van de groep was. Als ik dan vroeg wat maakte dat de mening tegenovergesteld was ten opzichte van de mening een dag eerder, kwam er een vaag antwoord dat hij dat toch moest zeggen, anders zou de groep hem raar aankijken. Niet beseffend dat deze persoon hiermee afbreuk deed aan de positieve koers die we samen met de groep tijdens het overleg hadden uitgestippeld. En niet beseffend hoe groot de invloed op de groep was. Groepsdruk kan ervoor zorgen dat mensen hun eigen mening niet (durven te) verkondigen in de groep. Uit angst om uitgestoten te worden.

Een verstoring in de groep

Soms wordt een groepslid door zijn medegroepsleden buiten de groep geplaatst of plaatst een groepslid zichzelf buiten de groep. Vaak wordt het “zwarte schaap” verstoten. Terwijl dit schaap een heel nuttige functie heeft in de groep. Deze persoon heeft een boodschap die niemand wil horen maar die wel verteld moet worden. De groep beseft vaak niet dat door het verstoten van deze persoon, de energie en de plaats van deze persoon veelal wordt overgenomen door iemand anders in de groep. De groepsdynamiek neemt zijn energie over.

Het uitsluiten van iemand in een groep kan voor de uitgesloten persoon behoorlijk beangstigend en bedreigend zijn. Vaak snapt hij niet wat er aan de hand is, en gaat juist nog meer van hetzelfde gedrag vertonen. Soms brengt zo’n persoon het thema van de groep naar boven, dat wat de anderen bedekt willen houden. En dan wordt het onveilig voor de groep en voor die persoon. Dus het is logisch dat mensen ander gedrag gaan vertonen in een groep en dus mogelijk gaan onderpresteren en niet zeggen wat nodig is om als team beter te presteren.

Veiligheid in de groep

Veilig kunnen acteren in een groep is belangrijk. Vertrouwen in elkaar is een eerste vereiste. Veiligheid in de groep zorgt ervoor dat de leden van het team risico’s durven nemen en dat ze fouten mogen maken zonder dat ze meteen als incapabel worden afgeschilderd. Als een groep doorschiet in veiligheid naar schijnveiligheid, kan het voorkomen dat de groepsleden zichzelf verstoppen en ten koste wat het kost conflicten  willen voorkomen. Ze laten elkaar volledig met rust met de kans dat er een onderstroom ontstaat waarbij er onvrede of onderlinge afkeuring heerst die onuitgesproken blijft. Met als gevolg een gefrustreerd team. Te veilig is dus ook niet goed. Conflicten zijn juist goed om de schijnveiligheid of onveiligheid te pareren. Door een conflict komt immers energie vrij waarbij je contact kun maken met elkaar en samen kunt zorgen voor een oplossing.

Hoe krijg je meer veiligheid in het team?

Het niet bespreekbaar maken van zaken waar je last van hebt, is niet zo handig. Als alle teamleden dat doen, krijg je een complexe situatie. Het is dus belangrijk dat je vertelt waar je moeite mee hebt. En juist dat is lastig als je je niet veilig voelt in het team. Want durf jij te vertellen wat je dwars zit met het risico uitgelachen, weggehoond, genegeerd, of zelfs uitgestoten te worden? No way! Dan maar onkwetsbaar ook al leidt dat tot een vorm van eenzaamheid in het team. In dat geval is het kiezen uit twee kwaden. Immers, je kiest voor de ongeschreven regel van de groep en zorgt op deze manier niet goed voor je eigen waarden die je belangrijk vindt. Of je kiest wel voor jezelf en neemt het risico om de ongeschreven regel van de groep te overtreden.

Waar kies jij voor? Jezelf en je eigen waarden of bezwijk je onder de groepsdruk? Je kwetsbaar opstellen is één van de manieren om weer in contact te komen met jezelf en de groepsleden. Mij heeft het altijd geholpen. Door te vertellen wat ik zie gebeuren of wat mij dwars zit, heb ik bijna altijd beter contact gekregen met medegroepsleden. En als het me niet lukte, speelde er iets anders. De ander stelde zich zo onkwetsbaarheid om elke vorm van een verdiepend contact uit de weg te gaan. En dan kom je er ook niet achter wat er werkelijk speelt.  Jammer, maar daar heb je ook mee te dealen. Soms lukt het iemand niet om zich kwetsbaar op te stellen. Dan moet je dan ook respecteren.

Hoe veilig is jouw team? En durf jij je kwetsbaar op te stellen in dat team?

N-Mrii