Soldaat van Oranje
Een jaar of vijf zal ik zijn geweest. Ik kan me de uitstapjes nog goed herinneren. Tante Lena woonde aan de rand van Valkenburg. Nabij Katwijk. We gingen daar regelmatig op bezoek. Tijdens onze uitjes wandelden we altijd naar het vliegveld van Valkenburg, ofwel ‘vliegveld Marinevliegkamp Valkenburg’. Op Koningsdag sta ik zelf op het voormalige vliegveld en kijk ik naar de kerktoren van Valkenburg. Een herkenningspunt voor mij. Mijn tante woonde daar vlakbij. Het grappige is dat ik nu ook in (de gemeente) Valkenburg woon. Aan de Geul. Een paar honderd kilometer naar het Zuiden.
De vrijdag ervoor besluiten we kaartjes te kopen voor ‘Soldaat van Oranje’. Een musical waar ik al heel lang naar toe wil. Met een beetje puzzelen vinden we drie plekjes voor de voorstelling op Koningsdag. Het weer is boven verwachting goed. Die middag lopen we langs het strand van Noordwijk, verzamelen we schelpjes en vangen bij een strandtent de eerste zonnestralen van dit jaar op. Het voelt als een minivakantie. Even genieten.
’s Avonds rijden we naar de theaterhangaar op ‘vliegveld Valkenburg’ en nemen plaats op rij 4 en 5, dicht bij het podium. Ik weet dat het podium draait maar kan me er niets bij voorstellen. De voorstelling blijkt één grote verrassing. Het is werkelijk ingenieus hoe het toneel gemaakt is. De acteurs racen op echte motoren rond het podium terwijl wij als bezoekers draaien. Het is dus niet het podium dat draait maar het publiek draait letterlijk 360 graden rond en wordt steeds meegenomen in een nieuw decor. Er is een echt strand met water en golfslag. Er is een decor met duinen, één van de studentenvereniging, één met studentenkamers en het Londen waar de koningin schuilt. We blikken tenslotte letterlijk naar buiten als de ‘koningin’ na de oorlog uit het vliegtuig stapt. Bizar goed!
Het stuk zelf is eveneens indrukwekkend. Het waargebeurde verhaal begint vlak voor de oorlog met het Leidsch Student Corps waarbij de leiders hun ‘feuten’ op een beestachtige manier onderdrukken. Ik krijg er een ongemakkelijk gevoel bij. Het doet me denken aan die vreselijke ontgroening in mijn eigen studententijd. Even twijfel ik of ik het stuk wel leuk ga vinden.
Na een sprong in de tijd krijgen de studenten, waar de feuten inmiddels de ontgroening hebben ‘overleefd’ en erbij horen, tijdens een feestje te horen dat de Duitsers zijn binnengevallen. Het besef dat het oorlog is, komt langzaam binnen. Ongeloof, ontkenning, vertwijfeling en angst wisselen elkaar af. Ik voel de emoties op de plek waar ik zit letterlijk binnen komen. Ik houd mijn adem in. Alsof ik onderdeel ben van het stuk. De bombardementen van Rotterdam worden schokkend in beeld gebracht. Vanaf het strand bij Katwijk zie je de stad in lichterlaaie staan terwijl bommenwerpers af en aan vliegen. Dikke zwarte rookwolken drijven langzaam richting het noordwesten. Ook dit komt binnen. Ik voel het ongeloof van de verwoesting van ‘mijn’ stad. Als geboren Rotterdamse, met ouders en voorouders uit deze havenstad, is de oorlog al generaties lang een thema binnen de familie.
De studenten hebben moeite om de nieuwe realiteit onder ogen te zien. Eén van de jongens heeft ouders die bij de NSB zijn aangesloten en sluit zich zelf ook aan bij de Duitsers. Een andere student steekt zijn kop in het zand en studeert gewoon door alsof er niets aan de hand is. Hij maakt zich alleen maar druk over zijn tentamens. Weer een ander verliest zijn broer in het begin van de oorlog en is radeloos. Een aantal studenten gaat in het verzet en zorgt voor een radionetwerk dat in contact staat met Londen, waar koningin Wilhelmina zit.
De studentengroep begint al snel barsten te vertonen die steeds groter worden. De onderdrukking is voelbaar en het onderlinge wantrouwen steekt de kop op. De NSB-student voelt zich oppermachtig en martelt zijn voormalig medestudenten. Ook vermoordt hij één van zijn eigen studievrienden in de duinen als hij het verzet probeert te ontmantelen. Wat speelt deze acteur zijn bizarre rol goed! Een andere student blijkt onder druk en uit angst de rest te verraden. Veel van de studenten overleven de oorlog niet maar leven vandaag de dag nog voort als helden van het verzet. Dat ook de ‘goeden’ zomaar de dood vinden is confronterend maar wel de bittere realiteit in tijden van oorlog. Mijn dochter heeft er zelfs buikpijn van.
Het stuk is zo indrukwekkend dat ik er dagen lang in mijn hoofd mee bezig ben. Ik zie allerlei parallellen. Wie is nu eigenlijk goed? En wanneer ben je fout? Het is allemaal zo zwart wit! Het is maar vanuit welk perspectief je ernaar kijkt. De studenten die feuten onderdrukken zijn toch ook harstikke fout? Dat vond ik de meest bijzondere parallel in het stuk. Ook de rol van vertrouwen of het ontbreken ervan, één van de meest basale levensbehoeften van een mens, komt sprekend naar voren. Wat macht en angst met een mens kan doen! Het kan je maken tot oorlogsheld of tot oorlogsmisdadiger. Of je simpelweg dwingen om maar te overleven tijdens de oorlog.
Soldaat van Oranje is echt de moeite waard. Het stimuleert mij nog meer bij mijn onderzoek naar het verleden van mijn Rotterdamse voorouders in de oorlogsjaren, waar ik op dit moment veel energie in steek. Ik ben benieuwd welke bijzondere verhalen naar boven zullen komen…
N-Mrii
Strategisch procesbegeleider met focus op gedrag en groepsdynamiek!
Creëer beweging met N-Mrii Stress- & Performance Solutions!
Specialist in leiderschapsontwikkeling, strategische procesbegeleiding, groepsdynamiek, communicatieve vaardigheden, persoonlijke effectiviteit en stressmanagement.
Mail: info@nmrii.nl
Site: www.minderstressophetwerk.nl
Site: www.minderstressophetwerk.online (N-Mrii’s Online Academy)
