Laat me even uitpraten! Waarom we steeds slechter luisteren…

Soms ben ik zo enthousiast over iets dat ik mijn verhaal heel graag kwijt wil. En als ik dan enthousiast begin te vertellen, merk ik na enkele minuten dat de ander helemaal niet naar me luistert. Je ziet aan iemands ogen dat hij of zij ergens anders is en als ik dan even mijn mond houd, komt het bewijs. De ander heeft een fractie opgevangen, ik heb hem getriggerd en hatseflats…. daar komt het verhaal van de ander want die heeft datzelfde ook meegemaakt. Lekker, ik was helemaal nog niet klaar met mijn verhaal… en ik had er een andere bedoeling mee…

Of dat ik voor een vergadering een uitgebreid stuk heb voorbereid, dat vervolgens door slechts een enkeling gelezen is, dat ik wil toelichten. Als ik dan bezig ben met de toelichting, word ik herhaaldelijk onderbroken door meningen (ja, meningen, geen vragen om toelichting) waarom mijn voorstel dan niet zou werken. Dan denk ik “Had je lekker ff voorbereid, dan had je niet van die onnozele vragen gesteld!”. Ik kan me soms groen en geel ergeren aan mensen die niet luisteren. Het lijkt wel of luisteren een vak apart is.

Want hoe vaak luisteren we eigenlijk nog (opr)echt?

De functie van luisteren

Wat is luisteren eigenlijk? Waarom is luisteren zo belangrijk? Luisteren doe je met je oren… Een van de 5 zintuigen die je lichaam rijk is. Luisteren is het tegenovergestelde van praten. De ongeschreven regel is dat als iemand praat, je naar de ander luistert, hem niet in de rede valt. Gehoor is uitermate belangrijk. Het heeft een alarmfunctie. Immers, gevaar kun je vaak van afstand horen aankomen. En communiceren, waar luisteren een onderdeel van is, heeft een sociale functie. Beiden zijn belangrijk om te overleven!

Niveaus van luisteren

Je kunt op verschillende niveaus luisteren. Het “laagste” niveau van luisteren is negeren en doen alsof. De aanwezige zit in zijn eigen wereld, is bezig met boodschappenlijstjes, met herinneringen of zit in zijn eigen droomwereld. Dit soort (niet) luisteren zie je vaak bij grotere bijeenkomsten waar eenzijdige communicatie is. Mensen moeten er zijn maar willen dat helemaal niet. Effect “Ik ben er lichamelijk wel maar in mijn hoofd ben ik lekker ergens anders”. De boodschap komt niet over, draagvlak ontbreekt.

Je hebt ook mensen die heel selectief luisteren. Die luisteren puur naar een stukje van de boodschap om zelf het podium te kunnen pakken en te gaan zenden. In NLP-taal heet dat “Sorting by self”. Dat wil zeggen dat ze hun aandachtsfilter op zichzelf gericht hebben en niet op anderen. Soms zijn mensen alleen geïnteresseerd in de ander omdat ze de ander functioneel nodig hebben. Die kunnen zich gaan ergeren en worden ongeduldig als een persoon gaat uitweiden over persoonlijke zaken. Ze zorgen dat ze zich zo snel mogelijk uit de voeten maken, want dat geneuzel kost allemaal tijd en zo interessant is die ander niet.

De mensen die oprecht geïnteresseerd zijn in het verhaal van de ander (“Sorting by other”) vinden de ander als persoon ook vaak interessant! Dat zijn mensen die niet alleen luisteren naar de boodschap maar ook de verteller als persoon waarderen en zien.

Waarom is luisteren zo moeilijk?

Tja, luisteren is echt lastig! Hieronder staan een aantal mogelijke oorzaken waarom we zo slecht luisteren:

• je bent oprecht niet geïnteresseerd in de boodschap van de ander
• je hebt een hekel aan degene die zijn verhaal vertelt
• je bent in je hoofd al bezig met je eigen boodschap terwijl de ander nog aan het praten is
• je krijgt allerlei associaties in je hoofd bij het horen van een verhaal
• je wordt compleet in beslag genomen door je eigen zorgen en piekerende gedachten
• je denkt het beter te weten, hebt de oplossing al in je hoofd en staat te popelen om de ander van advies te voorzien
• je bent twee dingen tegelijk aan doen terwijl je je aandacht maar bij één ding kunt houden
• je communiceert voornamelijk via social media en hebt je oren daarom steeds minder nodig

En zo zijn er nog vele oorzaken te noemen waarom we niet zo goed luisteren…

Wat is het effect van niet of slecht luisteren? 

Zoals gezegd is communicatie twee-zijdig. Zenden en ontvangen. Zenden gaat een mens goed af. Maar zenden heeft alleen zin als je ontvangers hebt en dus ook zelf kunt ontvangen. Als ik merk dat een ander niet naar me luistert, kan ik verschillende strategieën hanteren om hiermee om te gaan. Die zijn afhankelijk van de situatie en het belang dat ik aan mijn boodschap hecht. Ik kan geneigd zijn niets meer te vertellen. Ik heb dan het gevoel dat ik toch niet interessant ben, dus laat ook maar (hoezo slachtofferrol?). Of ik ga drammen. Ik wil namelijk gehoord worden en ik wil dat de ander ook echt iets doet met mijn verhaal (hoe zorg je ervoor dat de ander met zijn hakken in het zand gaat… zo dus!). Twee strategieën die niet bepaald goed werken. Maar ja, hoeveel energie ga je steken in iemand die niet geïnteresseerd is en toch niet zal gaan luisteren?

Als mensen halverwege mijn verhaal hun advies al klaar hebben (“Ja maar, je moet…. je kunt veel beter….” of “Waarom doe je niet…?”) ga ik meestal vragen stellen. Hun advies is immers gebaseerd op een onvolledig verhaal en ik probeer dan nieuwsgierig te zijn waarop ze hun advies gebaseerd hebben. Weet dat “Ja maar….” betekent dat iemand het niet met je eens is en van mening is het beter te weten en “Waarom…” als een aanval overkomt die zorgt dat je in de verdediging schiet…

Waarom is luisteren zo belangrijk? 

Kortom, als er niet naar mij geluisterd wordt, ik niet “gehoord” wordt, heb ik het idee dat ik niet of minder serieus genomen wordt. Ik kan me daardoor gefrustreerd voelen en eenzaam. Zoals gezegd heeft communicatie een sociale functie. Iedereen heeft de behoefte om gezien en gehoord worden. En aandacht geven door te luisteren naar iemand, geeft iemand het gevoel er te mogen zijn. Dat maakt een contact echt en warm.

Daarom vind ik het belangrijk om LEEG te luisteren naar mensen. Met leeg bedoel ik met een leeg hoofd, zonder dat er allerlei gedachten in mijn hoofd schieten, met oprechte aandacht voor de ander, met de focus op zijn verhaal, zijn emoties, de persoon achter de boodschap, met rust en stiltes. Luisteren is een vak!

De wereld wordt in mijn ogen een stuk saaier en oppervlakkiger doordat we niet (meer) luisteren naar anderen, continu voor anderen invullen en over anderen aan het oordelen zijn.

Het zijn de verhalen die het hem doen!

Ik geniet van elk klein verhaal. Daarom doen programma’s als “Floortje op reis… ” het zo goed. Wij wandelen veel met de hond en omdat onze hond nog jong is, krijgen we veel aanspraak. Maar juist tijdens die korte gesprekken die over de hond beginnen, leiden al vaak tot mooie verhalen van mensen. Zo spraken we gisteravond met vakantiegangers in Valkenburg. Eerst een praatje over de honden. Meestal vraag ik of ze hier op vakantie zijn en dan komt er vaak een verhaal. Meneer en mevrouw zaten met hun kleine hondje 4 nachtjes in een hotel. Hij was purser geweest bij de KLM en had de meest prachtige verhalen over vliegen, over passagiers en over Alkmaar waar ze vandaan kwamen. Deze korte praatjes van een minuut of 10 – 15 overkomen ons dagelijks. En ik word heel blij van de enthousiaste of soms trieste verhalen van mensen. En ik merk aan de mensen dat ze het fijn vinden om te vertellen. Luisteren geeft mijn dag kleur!

Hoe vaak lukt het jou om leeg te luisteren? 

Ik heb me gespecialiseerd in stress en stressoplossingen. Wil je meer informatie over mijn trainingen, coaching of strategiesessies? Kijk dan op mijn site of neem contact met me op. Dan bekijken we samen de mogelijkheden.